Τριπλή εορτή σήμερα, 21 Μαΐου, για την Χριστιανοσύνη. Εορτάζουμε την Ανάληψη του Κυρίου και την μνήμη των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης...
Η Ανάληψη του Κυρίου...
Θεοπατερική εορτή, που αναφέρεται στην ανάβαση του Χριστού στους ουρανούς και θεωρείται στην εκκλησιαστική παράδοση ως η ολοκλήρωση της αποστολής του Χριστού επί της Γης. Εορτάζεται από την Εκκλησία την 40η ημέρα από την Ανάσταση του Κυρίου (21 Μαΐου το 2015). Την ημέρα αυτή γιορτάζουν όσες φέρουν το όνομα Ανάληψη.
Το εκκλησιαστικό γεγονός της Αναλήψεως περιγράφεται από τους ευαγγελιστές Μάρκο (ιστ΄ 19), Λουκά ( κδ΄, 51) και Ιωάννη (στ΄, 62 και κ΄, 17), στις Πράξεις των Αποστόλων (α΄ 2, 9), στις επιστολές του Αποστόλου Παύλου (Προς Εφεσίους δ΄ 8-10, Προς Εβραίους δ΄14 και ζ΄ 26. Α' Προς Τιμόθεον γ΄ 16) και στην Α’ Καθολική Επιστολή του Αποστόλου Πέτρου (γ΄ 22). Μόνο ο ευαγγελιστής Ματθαίος παραλείπει κάθε μνεία για το γεγονός αυτό.
Σύμφωνα με τις ως άνω περιγραφές της Καινής Διαθήκης, η Ανάληψη έγινε στο Όρος των Ελαιών στην Ιερουσαλήμ μπροστά στους μαθητές του Χριστού, οι οποίοι παρακολούθησαν με δέος την απομάκρυνση του Διδασκάλου. Η πατερική παράδοση τονίζει ιδιαίτερα τον υπερφυσικό χαρακτήρα της Αναλήψεως του Κυρίου, το όποιο περιλήφθηκε στη δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας με τη χαρακτηριστική αναφορά στο Σύμβολο της Πίστεως («και ανελθόντα εις τους ουρανούς και καθεζόμενον εκ δεξιών του Πατρός και πάλιν ερχόμενον μετά δόξης...»). Τόσο στις Πράξεις των Αποστόλων, όσο και στο Σύμβολο της Πίστεως («Πιστεύω») διακηρύσσεται η σχέση της Αναλήψεως με τη Δευτέρα Παρουσία.
Η Ανάληψη του Χριστού συνεορταζόταν με την Πεντηκοστή, κατά τους πρώτους αιώνες. Από τον 4ο αιώνα, όμως, άρχισε η προοδευτική διάκριση και ο αυτοτελής εορτασμός της.
Απολυτίκιο
- Ανελήφθης εν δόξη, Χριστέ ο Θεός ημών, χαροποιήσας τους μαθητάς, τη επαγγελία του Αγίου Πνεύματος· βεβαιωθέντων αυτών δια της ευλογίας, ότι συ ει ο Υιός του Θεού, ο λυτρωτής του κόσμου.
Λαογραφία
Η γιορτή της Αναλήψεως εκτός από την επίσημη ονομασία της έχει και πολλές λαϊκές ονομασίες όπως:
- Αναληψού, στη Σαντορίνη.
- Αναληψιός, στη Θράκη.
- Τ’ Αγιού Αναληψιού, στην Ίμβρο.
- Συναληψιού, στη Ρόδο.
- Τα Σαράντα της Πασκαλιάς, στην Κομοτηνή.
- Γαλατοπέφτη, στη Μύκονο, στη Σίφνο, στη Σκύρο κ.α, διότι την ημέρα αυτή οι τσοπάνηδες συνηθίζουν να μοιράζουν γάλα δωρεάν στα χωριά τους «για το καλό του κοπαδιού».
Η ονομασία της γιορτής χρησιμοποιείται και μεταφορικά σε λέξεις και φράσεις που δηλώνουν την εξαφάνιση και την κλεψιά: «αναλήφθηκε το αρνί», «έγινε της Αναλήψεως». Λέγεται και για άνθρωπο που αναχώρησε απροειδοποίητα και ξαφνικά.
Είναι γνωστή η παλαιότερη συνήθεια να πηγαίνουν της Αναλήψεως στη θάλασσα για το πρώτο μπάνιο. Μάλιστα, σε όρισμένα μέρη γέμιζαν με θαλασσινό νερό τα «σαράντα κύματα», ένα μπουκάλι που το φύλαγαν για φάρμακο σε πρηξίματα, δαγκώματα και διάφορους πόνους.
Μέγας Κωνσταντίνος...
Ρωμαίος αυτοκράτορας (324-337). Ονομάστηκε Μέγας για το πολυσύνθετο έργο του, που επηρέασε άμεσα ή έμμεσα την παγκόσμια ιστορία. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τον ανακήρυξε Άγιο και Ισαπόστολο, επειδή υποστήριξε παντοιοτρόπως τον Χριστιανισμό. Η μνήμη του συνεορτάζεται μαζί με αυτή της μητέρας του Αγίας Ελένης στις 21 Μαΐου. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία δεν τον έχει εντάξει στη χωρεία των Αγίων της, επειδή η ιστορική έρευνα του χρεώνει τη διαταγή για τη δολοφονία του γιου του Κρίσπου και της δεύτερης γυναίκας του Φαύστας (Κρίσπος και Φαύστα πρέπει να είχαν ερωτική σχέση, σύμφωνα τα νεώτερα ιστορικά δεδομένα).
Ο Φλάβιος Βαλέριος Αυρήλιος Κωνσταντίνος (Flavius Valerius Aurelius Constantinus) γεννήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου του 272 στην Ναϊσσό της Άνω Μοισίας (σήμερα Νις Σερβίας) και ήταν γιος του ρωμαίου αξιωματικού Κωνστάντιου Χλωρού και της συζύγου ή παλλακίδας του Ελένης. Έμαθε τα εγκύκλια γράμματα κοντά στον πατέρα του και από νεαρής ηλικίας κατατάχθηκε στον ρωμαϊκό στρατό, όπου διακρίθηκε για τις διοικητικές του ικανότητες και την εν γένει προσωπικότητά του. Η προώθηση του πατέρα του στα ανώτατα κλιμάκια της αυτοκρατορίας βοήθησε και τη δική του ανέλιξη στη στρατιωτική ιεραρχία της Ρώμης.
Το 305 ακολούθησε τον πατέρα του στην εκστρατεία του στη Μεγάλη Βρετανία και μετά τον θάνατό του (7 Ιουλίου του 306) ανακηρύχθηκε από τα στρατεύματα διάδοχός του με τον τίτλο του Αυγούστου στο Εβόρακο (σήμερα Γιορκ). Σε μία περίοδο μεγάλων εντάσεων στην αυτοκρατορία εξαιτίας της πολυαρχίας, ο Κωνσταντίνος θέλησε να γίνει κυρίαρχος πρώτα στο Δυτικό τμήμα και στη συνέχεια στο Ανατολικό. Γι’ αυτό έπρεπε πρώτα να επικρατήσει του άλλου Αύγουστου της Δύσης, του Μαξέντιου.
Οι στρατοί του Κωνσταντίνου και του Μαξέντιου συναντήθηκαν τον Οκτώβριο του 312 στα περίχωρα της Ρώμης, κοντά στη Μουλβία γέφυρα του Τίβερη. Την παραμονή της μάχης, στις 27 Οκτωβρίου, ο Κωνσταντίνος είδε το περίφημο όραμά του, σύμφωνα με το οποίο ακτίνες φωτός σχημάτισαν στον ουρανό ένα σταυρικό σύμπλεγμα με τη φράση “Εν τούτω Νίκα”. Το περιστατικό αυτό, το οποίο το θεώρησε ως “θεία έμπνευση”, σε συνδυασμό με τις στρατιωτικές του ικανότητες, τον οδήγησαν την επομένη (28 Οκτωβρίου) σε μία περήφανη νίκη επί του Μαξέντιου, που τον κατέστησε κυρίαρχο της Δύσης.
Παρότι δεν είχε την παραμικρή σχέση με τον Χριστιανισμό, διείδε τη δυναμική της θρησκείας αυτής και αποφάσισε να την υιοθετήσει και να την εντάξει στην πολιτική του. Το 313 υπέγραψε με τον σύμμαχό του στην Ανατολή Λικίνιο το “Διάταγμα των Μεδιολάνων”, με το οποίο κατοχυρωνόταν η αρχή της ανεξιθρησκείας και της θρησκευτικής ελευθερίας στην επικράτειά του. Το έδαφος είχε προετοιμαστεί από το 311 με το διάταγμα του αυτοκράτορα Γαλέριου, που έπαυε τους διωγμούς κατά των Χριστιανών.
Οι φιλοδοξίες του Κωνσταντίνου δεν σταματούσαν με την επικράτησή του στη Δύση. Ήθελε να κυριαρχήσει σε όλη την αυτοκρατορία και γι' αυτό πολύ γρήγορα ήλθε σε σύγκρουση με τον σύμμαχό του στην Ανατολή και γαμπρό του Λικίνιο (Ο Λικίνιος ήταν σύζυγος της αδελφής του Κωνσταντίνου, Κωνσταντίας). Ο Κωνσταντίνος επικράτησε σε σειρά μαχών και ναυμαχιών και το 324 έγινε κυρίαρχος σε ολόκληρη την αυτοκρατορία.
Μετά την επικράτησή του, κύριο μέλημα του Κωνσταντίνου ήταν η ανόρθωση της παραπαίουσας αυτοκρατορίας. Με μία σειρά μεταρρυθμίσεων που πραγματοποίησε, αποκατέστησε την ενότητα της αυτοκρατορικής εξουσίας και περιόρισε τις κεντρόφυγες τάσεις, με την κατάργηση των αξιωμάτων του Αύγουστου και του Καίσαρα, ενώ περιόρισε σημαντικά τις εξουσίες της Συγκλήτου. Στο οικονομικό πεδίο, έκοψε νέο νόμισμα, το σόλιδο και προέβη σε μαζικές αγορές χρυσού, που όχι μόνο το σταθεροποίησαν, αλλά το κατέστησαν το σταθερότερο νόμισμα στη διεθνή αγορά μέχρι τον 11ο αιώνα. Στο διοικητικό πεδίο, η μεταφορά της πρωτεύουσας από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη ή Κωνσταντινούπολη, ήταν καθοριστικής σημασίας για τη ριζική ανανέωση της αυτοκρατορίας που επιδίωκε ο Κωνσταντίνος. Τα εγκαίνια της νέας πρωτεύουσας έγιναν με ιδιαίτερη λαμπρότητα στις 11 Μαΐου του 330.
Η εύνοια του Κωνσταντίνου προς την εκκλησία εκδηλώθηκε με το σταθερό του ενδιαφέρον για την αποκατάσταση της εσωτερικής της ενότητας, που είχε διαρρηχθεί από την αίρεση του Αρειανισμού. Γι’ αυτό το λόγο συγκάλεσε το 325 στη Νίκαια της Βιθυνίας την Α' Οικουμενική Σύνοδο, που καθόρισε το δόγμα του Χριστιανισμού (“Πιστεύω”). Λίγο πριν από τον θάνατό του στις 22 Μαΐου του 337, ο Κωνσταντίνος βαπτίστηκε Χριστιανός.
Ο Μέγας Κωνσταντίνος είχε νυμφευθεί δύο φορές: Το 303 τη Μινερβίνη, με την οποία απέκτησε ένα γιο, τον Κρίσπο και το 307 τη Φαύστα, με την οποία απέκτησε πέντε παιδιά, τον Κωνσταντίνο, τον Κωνστάντιο, τον Κώνστα, την Κωνσταντίνα και την Ελένη.
Αγία Ελένη...
Μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, την οποία η Χριστιανική Εκκλησία ανακήρυξε ισαπόστολο μαζί με τον γιο της. Η μνήμη του Κωνσταντίνου και της Ελένης συνεορτάζεται στις 21 Μαΐου από την Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία εορτάζει τη μνήμη της Αγίας Ελένης στις 18 Αυγούστου.
Η Φλαβία Ιουλία Έλενα (Flavia Julia Helena) γεννήθηκε το 247 με 250 στο Δρέπανο της Βιθυνίας (νυν Χερσέκ Τουρκίας) και ήταν ταπεινής καταγωγής. «Stabularia» την αποκαλεί ο Αμβρόσιος Μεδιολάνων, δηλαδή κορίτσι που εργάζεται σε πανδοχείο.
Το 270 παντρεύτηκε τον Ρωμαίο αξιωματικό Κωνστάντιο Χλωρό (250-306) και δύο χρόνια αργότερα γέννησε τον Κωνσταντίνο. Κατ’ άλλη εκδοχή, η Ελένη ήταν παλλακίδα του Κωνστάντιου, την οποία αυτός ουδέποτε νυμφεύτηκε.
Όταν ο Κωνστάντιος επρόκειτο να γίνει καίσαρας της Γαλατίας, εξαναγκάστηκε να διαζευχθεί την Ελένη, λόγω της λαϊκής καταγωγής της, την οποία η ρωμαϊκή νομοθεσία θεωρούσε ασυμβίβαστη με την άνοδο σε υψηλά αξιώματα της αυτοκρατορίας. Ο Κωνστάντιος νυμφεύτηκε τη Θεοδώρα, ανιψιά του Αυγούστου της Δύσης Μαξιμιανού και η Ελένη έφυγε τότε για την Ανατολή, όπου ζούσε ταπεινά, έχοντας την αμέριστη συμπαράσταση του γιου της. Ο Κωνσταντίνος τής απένειμε τον τίτλο της αυγούστας, εξέδωσε νομίσματα με τη μορφή της και μετονόμασε τη γενέτειρά της σε Ελενόπολη.
Όταν αργότερα ο Κωνσταντίνος έγινε αυτοκράτορας, η Ελένη αποφάσισε να κάνει έρευνες για την ανεύρεση του τάφου και του σταυρού του Χριστού. Το 326 έφθασε στην Παλαιστίνη και ύστερα από πολλές δυσκολίες βρήκε τον Τίμιο Σταυρό και στη συνέχεια χρηματοδότησε την ανέγερση χριστιανικών ναών σε πολλά μέρη της αυτοκρατορίας. Αργότερα, επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου πέθανε μεταξύ του 328 και 330, σε ηλικία περίπου 80 ετών.
